Krystyna Waza

Krystyna (ur. 8 grudniaDaty przyjęte podług źródeł szwedzkich, mogą egzystować podane podług kalendarza juliańskiego miast gregoriańskiego – adekwatnie w takim przypadku podług tego drugiego 18 grudnia. 1626 w Sztokholmie, zm. 19 kwietnia 1689 w Rzymie) – królowa Szwecji w latach 1632–1654.

Biografia

Była jedynym dzieckiem Gustawa II Adolfa i jego żony – Marii Eleonory Brandenburskiej które przeżyło wiek niemowlęcy. Krystyna była ostatnią przedstawicielką dynastii Wazów. Od jej wstąpienia na tron faktyczną władzę sprawował w jej imieniu kanclerz Axel Oxenstierna. Jako władczyni przyczyniła się do zakończenia wojny trzydziestoletniej oraz likwidacji państwa pomorskiego, dzięki czemu jako pierwsza władczyni w dziejach Szwecji przyjęła pomorskie tytuły książę

Jako sześciolatka Krystyna została następczynią Gustawa Adolfa po jego śmierci w 1632. Osiemnastoletnia Krystyna władzę nad Szwecją przejęła w grudniu 1644. Wstępując na tron, obiecała poślubić swego ciotecznego brata, syna przyrodniej siostry Gustawa Adolfa – Karola Gustawa, palatyna Dwóch Mostów, którego kanclerz Oxenstierna upatrzył sobie ze względu na jego wybitne zdolności wojskowe. W 1647 zniecierpliwione stany szwedzkie domagały się od królowej realizacji obietnicy i poślubienia Karola Gustawa, królowa jednak dała odpowiedź wymijającą. Dwa lata później Karol Gustaw przy poparciu Krystyny i szlachty, a wbrew niechętnej silnej władzy królewskiej magnaterii, ogłoszony został następcą tronu i dziedzicznym księciem Szwecji.

W 1650 doszło do jej uroczystej koronacji. W 1654 abdykowała na rzecz jej niedoszłego męża Karola Gustawa, a jedną z przyczyn abdykacji mogła być konwersja królowej na katolicyzmZdaniem Pawła Jasienicy główną przyczyną abdykacji królowej Krystyny było powszechne niezadowolenie spowodowane bankructwem finansowym skarbu państwa; Paweł Jasienica Rzeczpospolita Obojga Narodów. Calamitatis Regnum, s. 100.. Posądzano ją wtedy, że zechce odgórnie doprowadzić do rekatolicyzacji Szwecji. Nowym królem Szwecji został Karol X Gustaw. palatyn Dwóch Mostów.

Po abdykacji poniosła porażkę w staraniach o koronę wicekrólestwa Neapolu, zaś po abdykacji Jana Kazimierza zamierzała się starać o elekcję na króla Polski.

Była mecenasem nauki i sztuki. W 1649 zaprosiła Kartezjusza celem pobierania lekcji filozofii, chciała także korzystać z jego wskazówek przy tworzeniu szwedzkiej akademii nauk. Odbywające się o piątej nad ranem zajęcia i srogi północny klimat nie służył długo filozofowi, zmarł po kilku miesiącach na przeziębienie. Jej dewiza brzmiała: Columna regni sapientia (Podporą władzy królewskiej jest mądrość).

W 1689 przekazała obszerne zbiory manuskryptów Bibliotece Watykańskiej. Została pochowana u boku papieży w Bazylice św. Piotra w Watykanie.